سازگاری عقل و دین در مسئله صادر اول
نویسندگان
چکیده
عبدالعلی شکر* علی رضا فارسی نژاد** تاریخ مدون نشان می دهد که از دوره یونان باستان دغدغه اصلی دانشمندان کشف اولین موجودی بود که پا به عرصه هستی نهاده است. ذهن محسوس نگر آن دوره، عناصری مادی همانند آب، آتش، هوا و مانند آن را در این جایگاه می دید. در دوره اسلامی فیلسوفان مشایی با استعانت از قواعد فلسفی، مانند قاعده الواحد و امکان اشرف به این نتیجه رسیدند که عقل، تنها گوهری است که به حکم این دو قاعده، شرایط لازم را برای این جایگاه دارد؛ زیرا واحد، بسیط و اشرف است. از طرفی عرفای مسلمان بر وجود منبسط و حقیقت محمدی تاکید کردند. این در حالی است که قرآن به اولین مخلوق تصریح نداشته و روایات هم با تعابیری چون عقل، نور، روح و قلم به اولین مخلوق اشاره دارند. بررسی ها نشان می دهد که این تعابیر با آنچه حکما و عرفا بیان کرده اند مانعه الجمع و ناسازگار نیست، بلکه همه آنها جلوه های مختلف از یک چیز را نشان می دهند. همانگونه که از ذات بسیط احدیت، اسماء و صفات زیادی انتزاع می شوند، اولین جلوه او نیز چنین حالتی دارد. مقاله حاضر در صدد نشان دادن سازگاری دست آوردهای عقلی و منقولات دینی در مسئله صادر اول است. *** * استادیار دانشگاه شیراز [email protected] ** استادیار دانشگاه شیراز [email protected]
منابع مشابه
بررسی مسئله تعارض عقل و دین از نگاه ابن رشد و ملاصدرا
این مقاله برآن است راهحل تعارض میان عقل و دین را از دیدگاه ابنرشد و ملاصدرا به دست دهد. در نگاه هر دو فیلسوف، هیچ تعارض واقعی میان عقل و دین وجود ندارد و برای رفع تعارض ظاهری تأویل به عنوان راهکار مطرح شده است. ابنرشد با تعیین اصول و مبانی برای تأویل و نتیجه حاصل از آن، یعنی همزیستی مسالمت‌آمیز مذاهب مختلف اسلامی و نیز عالمان دینی (فیلسوفان و متکلمان)، نظری جدید ارایه کرده است. ملاصدرا نیز ب...
متن کاململاصدرا و جمع دیدگاه عرفا و حکما در صادر اول
چکیده: صادر اول از مسائل مهم فلسفی نزد قائلان بهترتیب در آفرینش است. مکاتب مختلف الهی و بشری دراینباره سخن گفتهاند، در حوزۀ معارف اسلامی عرفا وجود منبسط و حکما عقل اول را بهعنوان صادر اول معرفی نمودهاند، ملاصدرا به روشی خاص، میان نظر عرفانی و حکمی در این مسئله جمع نموده و به وحدت این دو دیدگاه رأی داده است، در این مقاله به روش تحلیلی- انتقادی مواضع سلبی و ایجابی وجه جمع او را دربارۀ صادر ا...
متن کاملارتباط عقل و دین در فارابی
نقش عقل و کارکرد آن در مدعیات دینی بسیار حائز اهمیت است. رویکرد عقل‌گرایی در جهان اسلام بسیار متفاوت است. مشرب‌های مختلف فلسفی و کلامی و نزاع‌های نظری در جهان همه ناشی از نقش عقل و فرایند عقلانیت‌اند. کندی، فارابی، بوعلی‌سینا، سهروردی، و ملاصدرا از بزرگ‌ترین فلاسفة مشرق‌زمین‌اند که رویکردهای مختلفی در ارتباط عقل و دین دارند. یکی از فیلسوفان مشهوری که در این زمینه درخشید فارابی است. فارابی در زم...
متن کاملجستاری در تعامل عقل و دین
زهرا خیراللهی* این نوشتار، درصدد بیان راهکارهای حیاتی دین ونقش آن در سرنوشت فردی واجتماعی انسان است. وهمچنین مکانیزم حساس عقل در قلمرو دین مورد بررسی وتحلیل قرار می‌گیرد. در بخشی آسیب شناسی عقل ودین مورد تحلیل قرار گرفته و در بخشی دیگر، به رابطه تنگاتنگ آن دو پرداخته شده است. همچنین حجیّت ذاتی عقل ووحی مورد بحث قرار گرفته و تعهد دینی...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
عنوان ژورنال:
دو فصلنامه عقل و دینجلد ۲، شماره ۲، صفحات ۹۱-۱۱۴
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023